Του Μιχαλόπουλου Αθανάσιου
Πρόλογος
Και ανθρωπιστής είμαι.
Και ειρηνόφιλος είμαι.
Και προοδευτικός δημοκράτης είμαι.
Και υπέρ της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ελευθερίας είμαι.
Και ενάντια στην ολιγαρχία, την τυραννία, τον φασισμό, τον ναζισμό, τον εθνικισμό και τον ρατσισμό είμαι.
Και υπέρ της αρμονικής συνύπαρξης των λαών είμαι.
Και υπέρ ενός ισχυρού κοινωνικού κράτους χωρίς φτωχούς είμαι.
Και υπέρ μιας αταξικής κοινωνίας είμαι.
Και υπέρ ενός ουδετερόθρησκου ή απόλυτα ανεξίθρησκου κράτους είμαι.
Και ενάντια σε κάθε μορφή ιμπεριαλιστικής πολιτικής ή οικονομικής εξουσίας είμαι.
Και υπέρ των απλών ανθρώπων και λαών είμαι.
Και υπέρ της κατάργησης όλων των προνομίων των ισχυρών είμαι.
Και υπέρ της διαφορετικότητας των λαών και των πολιτισμών είμαι.
Και υπέρ της εξάλειψης κάθε μορφής φτώχειας και αναλφαβητισμού είμαι.
Και υπέρ της κατάργησης των κάθε μορφής διακρίσεων είμαι.
Και υπέρ της ένωσης των προλετάριων όλων των χωρών είμαι.
Και υπέρ του Λόγου και του Διαλόγου είμαι.
Σχετική ανάλυση με τον πόλεμο και την ειρήνη και τα πολιτισμικά παραδείγματα
Είμαι με όλα αυτά και άλλα πολλά που θα γέμιζα κατεβατά ολόκληρα. Είμαι με όλα εκείνα που καθιστούν "πραγματικότητα" την απόλυτη ΑΡΜΟΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΟΣΥΝΗΣ. Ναι, με όλα αυτά που αρμόζουν σε μια κοινωνία ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΚΟΥ ΕΞΙΣΩΤΙΣΜΟΥ ή ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΚΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ή ΕΞΙΣΩΤΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ.
Είναι δυνατόν να επιτευχθούν όλα αυτά; Ίσως. Μέχρι να επιτευχθούν, εγώ, σίγουρα, μπορώ να τα πρεσβεύω και να τα υπερασπίζω. Για όσο όμως χρονικό διάστημα θα παλεύω για αυτά, χρειάζομαι σε τούτη την χώρα (Ελλάδα) ένα δικό μου κατάλυμα, μια παράγκα τουλάχιστον, ένα δικό μου απλό σπίτι για να ζω και να τα ονειρεύομαι, για να έχω τη δύναμη να τα επεξεργάζομαι μέσα μου και να τα μεταδίδω και στους άλλους. Όμως, αυτοί οι άλλοι, οι συνάνθρωποί μου, χωρίς να το συνειδητοποιώ πολλές φορές, κάνουν και αυτοί κάτι παρόμοιο με τον δικό μου τρόπο. Ίσως οι περισσότεροι από αυτούς το κάνουν παθητικά. Έχουν τους δικούς τους εσωτερικούς κόσμους. Πρόκειται για τις υποκειμενικές θεωρήσεις και απόψεις που στην πράξη δεν αφορούν τόσο όλους εμάς μαζί, αλλά τον καθένα ξεχωριστά και μόνο.
Αυτό είναι το μεγάλο μας πρόβλημα και το δικό μου πολλές φορές. "Πιστεύουν", όπως και εγώ, σε κάτι υποκειμενικό που έχει οικοδομηθεί στη βάση μιας υποκειμενικής σχέσης των ανθρώπων μεταξύ τους. Αυτή είναι η συνισταμένη των υποκειμενικών αυτών σχέσεων που συγκροτούν μορφές υποκειμενικών αντικειμενικοτήτων. Είναι η πραγματικότητα που δεν κατανοούμε και της προσδίδουμε όλα τα χαρακτηριστικά της υποκειμενικής μας θεώρησης. Είναι καθαρά μια ψευδαίσθηση που έχουμε. Ζούμε στον δικό μας κόσμο.
Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα με τον πόλεμο που σοβεί στη Ουκρανία. Θα ακούσετε πολλά ωραία λόγια υπέρ της Ειρήνης ή του Πολέμου. Τετριμμένα πράγματα. Κούφια λόγια χωρίς βάθος. Η Ειρήνη και ο Πόλεμος πάνε μαζί, όπως το καλό μαζί με το κακό, όπως το θετικό μαζί με το αρνητικό, όπως το όμορφο μαζί με το άσχημο.
Η ΕΙΡΗΝΗ είναι μια κατάσταση αρμονίας των σχέσεων της ισχύος των πολιτικών και οικονομικών δυνάμεων στην οποία κάποιοι έχουν περισσότερη κυριότητα σε ένα οικονομικό, πολιτικό ή γεωγραφικό πεδίο και κάποιοι άλλοι λιγότερη. Κάθε κυριότητα και ισχύ πάντοτε κομίζει ένα συγκεκριμένο δυναμικό που είτε εξαντλείται είτε αναδιαμορφώνεται στο ψηφιδωτό των συσχετισμών ανάμεσα στα ποικίλα συμφέροντα. Αυτή η εξάντληση ή η αναδιαμόρφωσή του διασπάται σε επιμέρους συμφέροντα είτε διοχετεύεται μέρος του δυναμικού του σε αντίπαλες κυριότητες. Όταν λαμβάνει χώρα μια τέτοια αποδυνάμωση του δυναμικού είτε με διάσπαση είτε με διοχέτευση, τότε αργά ή γρήγορα η ειρήνη είναι μια κοινωνική κατάσταση που πρέπει να παρέλθει. Ο ΠΟΛΕΜΟΣ δεν είναι τίποτα άλλο παρά η ανακατάταξη των κυριοτήτων ισχύος είτε μέσα στην ίδια σφαίρα κατανομής (επέκταση κυρίαρχου) είτε με την ανάδυση νέων σφαιρών κατανομής αυτού του δυναμικού (νέοι κυρίαρχοι). Όπως έλεγε ο Ηράκλειτος, ο πόλεμος είναι πατέρας όλων. Και βεβαίως δεν μιλούσε μόνο για αυτόν τον μακροκοσμικό πόλεμο, αλλά και για τον πόλεμο των μικροσωματιδίων και μικροβίων της ύλης. Αν δεν σοβούσε ένας τέτοιος πόλεμος στον μικρόκοσμο, δεν θα υπήρχαν καν και τα σώματά μας, γιατί κάθε λεπτό που περνά μέσα μας πραγματοποιούνται απίστευτοι πόλεμοι μικροοργανισμών χωρίς τους οποίους δε θα ζούσε το σώμα μας.
Μήπως νομίζουμε, λοιπόν, ότι ένα έθνος ή ένα κράτος λειτουργεί όπως η υποκειμενική γνώμη ενός ανθρώπου με συναισθήματα; Για να σκεφτούμε. Ένα κράτος δεν συγκροτείται όπως το ανθρώπινο υποκείμενο στη βάση των υποκειμενικών σχέσεων ταυτότητας και ετερότητας των λογικών και συναισθηματικών απορροών, αλλά στο αντικειμενικό σύστημα του δικτύου των σχέσεων και των πολιτικοοικονομικών συμφερόντων με τα άλλα κράτη. Θα ισχυριστεί κανείς. Δεν γίνεται να προσδώσουμε πιο ανθρώπινα χαρακτηριστικά σε ένα τέτοιο κοινωνικό κατασκεύασμα, ώστε να υπάρχει πάντοτε ειρήνη; Ίσως μπορούμε να το κάνουμε μόνο στον βαθμό που θα οικοδομηθεί μια άλλη συναισθηματική σχέση του ανθρώπου με την παραγωγή αγαθών και την εξάλειψη κάθε μορφής αντικρουόμενων συμφερόντων. Όσο αυτό δεν επιτυγχάνεται, πάντοτε ένα κράτος, ανάλογα με την θέση ισχύος στην οποία βρίσκεται μέσα σε μια σφαίρα κατανομής του δυναμικού, θα επιλέγει να συγκρούεται πολεμικά, να κρατεί στάση σχετικής ή απόλυτης ουδετερότητας ή να ενσωματώνεται σε μια άλλη σφαίρα κατανομής δυναμικού.
Η Ελλάδα, ως κρατικό υπόστρωμα, με τη σημερινή της μορφή έχει μόνο δύο από τις τρεις παραπάνω επιλογές, Είτε να κρατά όσο μπορεί μια σχετικά ουδέτερη ειρηνική στάση απέναντι σε πολέμους παραμένοντας στο πλευρό της Δύσης, είτε να συμμετέχει ενεργά σε στρατιωτικές επιχειρήσεις στο πλευρό της Δύσης για την προάσπιση της οντικής της ακεραιότητάς της. Θα ισχυριστεί εύλογα κάποιος. Γιατί να μην συνταχτεί η Ελλάδα με τη Ρωσία ή με κάποια άλλη ανατολική δύναμη; Η Ελλάδα, όπως και όλες οι χώρες της δύσης, στον σύγχρονο κόσμο ανήκει σε εκείνους τους πολιτισμούς που συνδυάζουν τον ανθρωποκεντρισμό με το ατομοκεντρικό κοινωνικό υπόδειγμα. Σε όλον τον δυτικό κόσμο, κατά βάση, τα θεμέλια συγκρότησης των κοινωνιών είναι είτε ατομοκεντρικά είτε ανθρωποκεντρικά προασπίζοντας την ατομική ελευθερία και τα δικαιώματα του ατόμου. Οι ΗΠΑ, παρόλο που έχουν υιοθετήσει το ελλειμματικό νεοφιλελεύθερο μοντέλο και είναι ατομοκεντρικές στο εσωτερικό τους και ιμπεριαλιστικές στο εξωτερικό δεν παύουν να είναι ο θεματοφύλακας της προάσπισης των ατομικών ελευθεριών. Αντίθετα, τα ανατολικά κράτη, όπως η Κίνα, η Ινδία και η Ρωσία ανήκουν στην παράδοση των κολεκτιβιστικών κοινωνιών. Τι σημαίνει αυτό; Ότι πολλές φορές στην ιστορία τους θυσιάζουν τις ατομικές ελευθερίες (πολιτική συμμετοχή στα κοινά, δικαίωμα στην ιδιοκτησία, ελευθερία λόγου κλπ) για χάρη κάποιου σκοπού που τίθεται από μια πλειοψηφία πολιτών ή επιβάλλεται από κάποιον ηγεμόνα. Ο βαθμός θυσίας των ατομικών ελευθεριών σε πολιτισμικό διαχρονικό επίπεδο ποικίλλει ανάλογα με την εξέλιξη ενός έθνους- κράτους ή τις παραδόσεις που εγγράφονται στο συλλογικό φαντασιακό του. Σε αυτήν την παράδοση έκλειψης της ελευθερίας του ανθρώπινου υποκειμένου (κολεκτιβιστική) η Ελλάδα βρίσκεται απέναντι διαχρονικά.
Να επισημάνουμε ότι κάποιες φορές και μέσα σε ατομοκεντρικές ή ανθρωποκεντρικές κοινωνίες μπορούμε να συναντήσουμε κολεκτιβιστικές δυναμικές, αλλά αυτές είναι πάντοτε μικρές μειοψηφίες (ακροδεξιά, φασισμός, ναζισμός, ρατσισμός) και δεν αποτελούν ποτέ τη βάση επί του σύνολου πολιτισμού. Και το αντίστροφο μπορούμε να δούμε, δηλαδή σε έναν κολεκτιβιστικό πολιτισμό να βρούμε πολλά στοιχεία ατομοκεντρικά, αλλά αυτά αποτελούν μειοψηφίες. Επίσης, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι κάθε μεγάλη κυρίαρχη σφαίρα κατανομής ισχύος και δυναμικού (είτε ατομοκεντρική πχ ΗΠΑ, είτε κολεκτιβιστική πχ ΚΙΝΑ ή ΡΩΣΙΑ), επειδή καθίσταται ηγεμονική δύναμη πολλές φορές υιοθετεί ιμπεριαλιστικές ή επεκτατικές πολιτικές προκειμένου να εδραιώνει την κυριαρχία της και περισσότερο το πολιτισμικό της παράδειγμα (ανθρωποκεντρικό-ατομοκεντρικό ή κολεκτιβιστικό).
Κάθε πολιτισμικό κοινωνικό παράδειγμα (ατομοκεντρικό κλπ) επηρεάζει πάρα πολύ τον τρόπο που προσλαμβάνει και συγκροτεί ένα έθνος ή ένα κράτος μια θρησκεία ή ένα πολιτικό ιδεολογικό ρεύμα (πχ. χριστιανισμό, σοσιαλισμό, φιλελευθερισμό). Για παράδειγμα, διαφορετικά προσέλαβε τον σοσιαλισμό η ατομοκεντρική Σουηδία (σοσιαλισμός των ελευθεριών και κοινωνικό κράτος) και διαφορετικά η κολεκτιβιστική Ρωσία με τα σοβιέτ (κατάργηση των ατομικών ελευθεριών κλπ).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου